Khi  những tin đồn về việc tái định cư các cựu tù cải tạo lan truyền ở  Sàigòn, tôi và các bạn tù rất náo nức hy vọng. Mọi người ai cũng mong đó   là sự thật để được thoát ra khỏi cảnh tù túng dưới chế độ cộng sản.  Biết bao nhiêu những tin đồn được rỉ tai nhau hàng ngày chẳng biết hư  thực thế nào. Nơi phát xuất ra những tin đồn loại này nhiều nhất là ở   bãi cỏ công viên phía trước Sở Ngoại Vụ Thành phố (tức Bộ Ngoại Giao  VNCH cũ), phía trước Dinh Độc Lập, gần nhà thờ Đức Bà. Thỉnh thoảng tôi  cũng đến đây để nghe ngóng tin tức. Ở đây, các anh em cựu tù thường tụ  tập thành từng nhóm để bàn tán những tin tức thu lượm được. Vì không có   một thông cáo chính thức nào về chương trình này, nên những tin đồn tha   hồ được thêu dệt. Có tin việc ra đi này đáng lẽ đã được thực hiện từ   trước ngày 30-4-1975, giống như cuộc di cư của đồng bào miền Bắc sau   hiệp định Genève 1954. Cũng có tin việc ra đi này để đổi lại, Hoa Kỳ sẽ   nới lỏng cấm vận cho Việt Cộng và từ từ sẽ tái lập bang giao. Thậm chí   còn có tin đồn, các cựu tù khi đến Mỹ còn được truy lãnh lương tính  từ năm 1975 cho đến nay. Mặc dù đa số đều nghĩ, đó chỉ là tin vịt, nhưng  cũng có một vài người vẫn nuôi một hy vọng hão huyền rằng biết đâu đó  là sự thật để tự an ủi mình.

Mãi đến khoảng giữa năm  1989, chương trình tái định cư các cựu tù cải tạo sau được gọi là chương  trình H.O. mới bắt đầu chuyển động. Tuy nhiên vẫn không có một thông  cáo chính thức nào về việc này cho đến khi  có một số người bổ túc hồ sơ  bảo lãnh (ODP) mới biết mình đã được chuyển  vào danh sách HO1, HO2...  Mặc dù vậy, mọi người vẫn còn bán tín bán  nghi. Đa số vẫn còn dè dặt  chưa dám xúc tiến việc nộp hồ sơ vì chỉ sợ bị gài bẫy, rồi tiền mất mà  tật mang, nghĩa là vẫn chẳng được đi đâu cả.  Chính vì biết tâm lý này  nên VC đã lập ra cơ quan Trung Tâm Dịch Vụ Xuất  Cảnh để thâu gom những  dịch vụ về việc xin xuất cảnh theo diện cựu tù cải tạo. Trụ sở của trung  tâm này nằm trên đường Võ Tánh, đối diện ngay cổng Bộ Tư Lệnh CSQG/VNCH  (Tổng Nha Cảnh Sát) cũ.

Sau nhiều ngày “điều  nghiên” cho chắc ăn, mãi đến cuối năm 1989, tôi mới mang hồ sơ của mình  đi nộp. Lúc đến nơi tôi thấy nhiều người cũng đến nộp đơn khá đông. Mọi  người nộp đơn phải đóng một số tiền lệ phí khá lớn, khoảng 200.000 đồng  tiền Hồ cho mỗi đầu người cộng thêm một vài phụ phí linh tinh khác. Gia  đình tôi bốn người gồm vợ chồng và hai con đã tốn mất gần một triệu.

Khoảng sáu tháng sau, gia  đình tôi nhận được giấy mời đi bổ túc hồ  sơ ở văn phòng quản lý xuất  nhập cảnh ở góc đường Nguyễn Du và Lê Văn Duyệt (nay là đường Cách Mạng  Tháng 8) đối diện vườn Tao Đàn. Theo rỉ tai của những người đi trước, để  việc bổ túc hồ sơ được dễ dàng thuận lợi thì nhớ “bồi dưỡng” cho tên  cán bộ phụ trách một bao thuốc lá 555. Có người vì chủ quan hay vì không  biết chuyện này nên đã phải ra về, đi tới đi lui bổ túc hồ sơ nhiều lần  mà vẫn chưa xong việc. Nghe nói vậy, nên trước khi vào trình giấy tờ,  tôi đã ghé sạp bán thuốc lá lẻ trên lề đường phía trước văn phòng. Bà  bán thuốc lá đưa cho tôi một gói thuốc lá  555 có vẻ đã cũ, tôi nói bà  đổi cho gói khác nhưng bà nói: “Cậu mua thuốc mang vào cho cán bộ bên  trong phải không? Không sao đâu. Nó vào trong rồi chiều nó cũng ra lại  đây thôi.” Tôi hiểu ý bà muốn nói gì nên trả tiền mua gói thuốc đó. Quả  nhiên, khi vào gặp tên công an phụ trách, trong lúc y đang xem hồ sơ,  tôi để gói thuốc lá lên bàn và nói: “Mời  cán bộ hút thuốc.” Nói là mời  nhưng gói thuốc lá của tôi vẫn còn nguyên chưa xé bao. Tên công an vẫn  lầm lỳ, mặt lạnh như tiền, không nói gì và cũng không ngẩng đầu lên. Hắn  lấy tay lẹ làng gạt gói thuốc lá vào trong ngăn kéo bàn đã mở sẵn mà  tôi nhìn thấy đã có sẵn mấy gói thuốc lá 555 ở trong. Trong khi đó hắn  kiểm soát những giấy tờ tôi mang theo xem đã đầy đủ chưa một lúc rồi nói  giấy tờ của tôi đã đầy đủ, tôi có thể ra về.

Tiếp đó, sau những lần bổ  túc hồ sơ ở nhiều nơi khác, rồi khám sức khỏe, chụp hình, lăn tay, phỏng  vấn, v.v… cuối cùng tôi đã được chấp thuận chờ ngày lên đường. Nhưng  trước khi để được lên đường cũng còn phải trải qua nhiều thủ tục cũng  nhức đầu không kém. Nào là phải có giấy không thiếu nợ ngân hàng, giấy  xác minh không vướng bận về nhà đất. VC  đưa ra một quy định vô lý là  cấm mua bán, sang tên chủ quyền nhà đất với  những người xuất cảnh  nguyên là những sĩ quan chế độ cũ từ cấp Thiếu tá  trở lên cho các sĩ  quan quân đội và từ cấp Trung úy trở lên cho các sĩ  quan cảnh sát. Tôi  là một sĩ quan cảnh sát cấp đại úy nên phải giao căn  nhà của chúng tôi ở  chúng cư Minh Mạng Q.10 - Saigon cho chúng; không  những vậy, tôi còn  phải làm đơn xin nhà nước quản lý giùm căn nhà này vì  vắng chủ (một  kiểu tịch thu nhà thật tinh vi). Thiệt là tức. Vô lý hơn  nữa, chúng còn  truy thu tiền thuế thổ trạch cho căn nhà này kể từ khi  chúng được xây  cất cho đến nay. Nhà tôi là nhà chúng cư, lại ở trên lầu  thì làm gì có  đất mà phải nộp thuế thổ trạch? Nhưng thôi, coi như  “thí  cô hồn” cho  chúng mấy chục ngàn tiền thuế thổ tả này cho yên chuyện mà  lên đường.

Để tránh bị trục trặc vào  giờ chót, tôi đã nhờ một văn phòng dịch vụ  lo trước các giấy tờ liên hệ  trước khi lên đường. Trước ngày đi, tôi  hẹn giao chìa khóa nhà cho  phường rồi đến ở tạm nhà chị tôi chờ ngày ra  phi trường cho chắc ăn.  Tuy nhiên, trước khi giao nhà cho phường, tôi đã tháo gỡ hết những cửa  sắt, bóng đèn, ổ điện trong nhà đem bán ve chai hay cho người nhà cho bõ  ghét. Đến ngày hẹn, hai tên cán bộ phường đến  nhà tôi để nhận chìa  khóa. Chúng hạch hỏi nhà sao không có bóng đèn và ổ  điện. Tôi nói: “Đây  là nhà của chúng tôi nhờ nhà nước quản lý giùm  trong thời gian chúng tôi đi ra nước ngoài. Nó như thế nào thì các anh  cứ tiếp nhận như vậy.  Hôm nay, tôi chỉ có nhiệm vụ giao chìa khóa nhà  cho các anh, còn các  giấy tờ liên hệ tôi đã được cấp đầy đủ rồi.” Hai tên cán bộ biết không  thể làm khó dễ gì được tôi nên quay sang chúc chúng tôi lên đường may mắn.

Hai ngày cuối cùng tôi đến  ở nhà chị tôi hầu như tôi không ngủ được. Đêm nào chị và em trai tôi  cũng thức ngồi nói chuyện với vợ chồng tôi đến tận nửa đêm. Chúng tôi ôn  lại những kỷ niệm và dặn dò nhắn nhủ nhau đủ điều.

Buổi chiều cuối cùng trước  ngày lên đường, tôi mượn chiếc xe đạp của em tôi đạp vòng quanh qua mấy  con đường trong thành phố để nhìn lại Sài  Gòn một lần chót. Tôi đạp xe  loanh quanh mà chẳng biết mình đi đâu. Đường phố về chiều xe cộ vẫn tấp  nập. Tôi chậm rãi đạp xe dọc theo đường  Công Lý, qua Dinh Độc Lập, rẽ  về Nhà Thờ Đức Bà, rồi theo con đường Duy  Tân nhìn lại ngôi trường đại  học cây dài bóng mát mà một thời tôi đã  lui tới… Những con đường xưa,  phố cũ đã ghi dấu bao nhiêu kỷ niệm trong tôi rồi sẽ chỉ còn là dĩ vãng.  Sài Gòn ơi, tôi sắp xa bạn rồi, biết đến bao giờ ta mới gặp lại nhau.

Sáng ngày hôm sau chúng  tôi chính thức ra phi trường Tân Sơn Nhất để ra đi, cảnh chia tay chị em  tôi thật là bịn rịn. Lúc chúng tôi phải  bước vào phòng cách ly để đi  ra sân bay, chị tôi rưng rưng nắm tay tôi chúc tôi lên đường bình an.  Qua cửa sau của phòng cách ly, chúng tôi bước ra sân bay để đi ra máy  bay. Tôi không dám quay đầu lại vì tôi sợ tôi sẽ khóc khi thấy chị tôi  đang đứng khóc nhìn theo chúng tôi. Tôi biết từ nay tôi sẽ xa chị, người  chị cả thương yêu của tôi và cả cái đất nước này, tôi sẽ xa rời nó mà  chưa biết đến bao giờ mới trở lại.

Trong lúc đi đến chiếc máy  bay đậu ở đằng xa, tôi nhìn thấy một ông trung niên đang bước lên cầu  thang máy bay. Khi đến trước cửa máy bay, người đàn ông này đã quay đầu  lại nhìn về phía phòng khách phi trường, rồi bất ngờ ông quỳ xuống chắp  tay lạy ba lạy trước khi bước vào bên trong khoang máy bay. Tôi không  hiểu, ông lạy giã từ đất mẹ, hay ông lạy cám ơn trời đất đã cho ông được  thoát ra khỏi cái “thiên đường” cộng sản này.

Khi chiếc máy bay cất  cánh, từ trên cao nhìn qua khung cửa sổ, tôi thấy Sài Gòn của tôi ở dưới  đang lùi dần, nhỏ dần rồi mất hút. Bỗng dưng nước mắt tôi ứa ra, buồn  bã, tôi nhủ thầm, Sài Gòn ơi, xin giã biệt!

NĐT