Khi  tôi về. Thời gian nghỉ phép quá ngắn ngủi nên tranh thủ tận lực đi đây  đi đó để tận mắt thấy, tận tai nghe. Tôi thu thập khá nhiều những chi  tiết, thông tin, tư liệu để mà viết; những thông tin tiêu cực có, tích  cực có với trực giác khá bén của mình, tôi lựa chọn những gì tốt và thật  nhất, có một điều là “Sự thật mất lòng”, sự thật khó nghe, nghịch nhĩ  nên cũng dễ bị phản ứng cực đoan, nhất là với dân mít nhà mình, đừng nói  là quan quyền chức sắc, ngay cả dân đen con đỏ cũng thế.

Người mình sống dưới sự  nhồi sọ, tuyên truyền một chiều đã lâu, cộng với tính cách của người  mình nó thế cho nên người mình khó chấp nhận ý kiến trái ngược, lời phản  biện… cho dù đó là lời thật, lời mang tính cách xây dựng. Người mình cả  quan lẫn dân chỉ thích khen, dù là đãi bôi, thích lời ngọt dối trá; hễ  mà nói thật hay đụng đến sự kiện gì đó thì dễ lên đồng tập thể lắm!

Người mình có cái lối tự  hào rất vô lối, rất cực đoan và ấu trĩ. Tỷ như thắng một trận đá bóng là  cả nước xuống đường ầm ĩ, cả dân lẫn quan đều tự sướng, khoác lác đại  ngôn “ Đặt cả châu Á dưới gót giày”, “ Thành quả của sự chỉ đạo sáng  suốt...” Trong khi ấy những vấn đề dân tình quốc sự mang tính sống còn  thì chẳng ai nói đến, tất cả thờ ơ như thể chuyện của ai chứ chẳng liên  can gì đến mình.

Khi tôi về, dĩ nhiên là có  cả đi chùa lễ Phật. Từ Sài Gòn cho đến các tỉnh thành, chùa chiền giờ  rất “Hoành tráng” (chữ người trong nước), sơn son thếp vàng rất hào  nhoáng, chưng bày la liệt tượng La Hán, sư tử Tàu, pháp khí Đài Loan,  đèn đá Hàn quốc...Chùa chiền giờ to lớn đồ sộ, những ngôi chùa như cung  vàng điện ngọc, những pho tượng khổng lồ… Rồi chưng bày la liệt cây  kiểng, bonsai.

Tôi viếng chùa Nam Thiên  Nhất Trụ tự, ngôi chùa do những người Bắc di cư 1954 xây dựng ở Thủ Đức.  Trong sân chùa có cây thị to hai người ôm. Người ta khắc biển đồng ghi  tên ông Q chủ tịch cúng dường. Tôi cảm thấy lòng mình đau không sao tả.  Cây thị cả trăm năm tuổi, to lớn như thế, tự dưng bị cắt ngọn, cưa thân,  bứng từ rừng đem về cúng dường. Cái này phải nói là công đứt chứ công  đức gì ở đây!

Nghệ thuật bonsai của  người Nhật vốn tỉ mẩn, tinh tế, nhỏ nhắn… khi du nhập vào Việt Nam thì  biến tướng kinh dị. Bonsai Việt giờ toàn những cây khổng lồ vài người  ôm, họ lên rừng đào bới, cưa cụt, đem về làm bonsai. Ngay tại sài Gòn  hay đi dọc đường quốc lộ I tôi thấy nhiều điểm bán cây cảnh chưng bày  rất nhiều những bonsai khổng lồ, những cây cổ thụ hàng trăm năm hay hơn  nữa bị cắt ngọn, xẻ thân, trảm gốc để cho vào chậu. Người ta săn lùng  khắp núi rừng để tìm cây cổ thụ quý đem về làm bonsai.

Cả dân lẫn quan đều chơi  bonsai khổng lồ, những biệt phủ, dinh, village của quan lại càng sính  bonsai khổng lồ, mới đây nhất người ta tung lên mạng biệt phủ ông bí thư  Đồng Nai với loạt bonsai khổng lồ cả trăm tỉ đồng, ngoài bonsai khổng  lồ ra các quan và đại gia còn sính chưng nhà gỗ, sập, đôn, ngai, bình  phong, tượng… toàn danh mộc gỗ quý. Đây cũng là một trong những nguyên  nhân rừng trọc núi lở, lũ lụt bất thần, hạn hán…

Những năm gần đây các vị  tai to mặt lớn cứ lên ti vi tự sướng: “Thế nước đang lên”, “Có bao giờ  được như thế này chăng?” … Thật tình mà nói thế nước đang lên, lên không  ngừng, càng ngày càng lên, lên không biết đâu là hạn mức cuối  cùng...Thế nước đang lên nên: Sài Gòn, Hà Nội, Quy Nhơn, Cần Thơ, Đà  Nẵng, Đà Lạt, Sapa… đều ngập hết ráo, Riết rồi dân cũng đành “Sống chung  với ngập” như đã từng “Sống chung với cướp giật”, “Sống chung với tham  những”, “Sống chung với phiền toái” …

Không sống chung thì cũng  phải chịu chứ giờ biết chạy đi đâu? Rừng cạo sạch, xẻ núi san đồi để  quan gia bán đất, phân lô, cất biệt phủ, lập biệt trại… Còn trong thành  phố thì xây dựng vô tội vạ mà không cần làm đường thoát nước, thậm chí  còn lấp rạch, lấn sông để phân lô bán nền, bởi vậy Ngập là đương nhiên,  không ngập mới là lạ.

Khi tôi về, những người  bạn ngày xưa của tôi bảo: “Việt kiều giờ chơi không lại Việt cộng đâu!”  Việt cộng giàu kinh khủng lắm, tiển bạc nhiều vô kể”. Điều ấy hòan toàn  đúng, những đại gia, quan gia, Việt Cộng con… ăn chơi như những ông trời  con, vung tay chi tiêu mát trời ông địa, tiền bạc với họ như vô hạn.  Việt kiều không có cửa! Việt kiều chỉ có giá vào thập niên tám mươi và  chín mươi, ngày nay mất giá lắm rồi. Những năm ấy Việt Nam đóng cửa với  thế giới bên ngoài, cả nước đói kém lạc hậu, chưa có tầng lớp nhà giàu  mới, bây giờ thì mọi sự đã khác!

Việt kiều không đủ tiền và  cũng không đủ máu mặt lẫn máu liều để chơi như Việt Cộng con. Giờ xứ  mình người có tiền ăn chơi rất bạo, được phục vụ tận giường như những  ông hoàng. Hải ngoại có tiền cũng không có được những món ăn chơi như  Việt Cộng con. Những quán karaoke, những tiệm mát xa vô cùng lộng lẫy và  sang trọng mà hải ngoại không có, dĩ nhiên là những thú ăn chơi, mọi  nhu cầu đều được đáp ứng.

Nhân chuyện Việt kiều tôi  lại thấy buồn cười cho hai chữ Việt kiều. Có những cái sai nhưng riết  rồi thành quen. Khi người Hoa đến nước ta sinh sống ta gọi họ là Hoa  kiều, tương tự vậy ta gọi là Pháp kiều, Mỹ kiều, Úc kiều… Tức là những  người nước ngoài đến nước mình sinh sống. Đằng này mình đi đến nước  người ta sinh sống mà lại tự mình gọi mình là kiều, thật vô lý!  Người  bản địa gọi ta là kiều thì mới phải!  Ấy thế mà bao nhiêu năm nay chúng  ta cứ tự gọi mình là Việt kiều! Việt kiều xưa là ôm chân đế quốc, đu  càng, chạy theo bơ thừa sữa cặn…

Ngày nay cũng khác rồi,  Việt kiều giờ là “Khúc ruột ngàn dặm”, “Việt kiều yêu nước” nhưng đây là  Việt kiều Mỹ, Pháp, Anh, Úc, Canada… Còn như những người Việt nghèo ở  Cambodia, laos… thì chẳng được vậy đâu, cũng là ruột nhưng là ruột thừa!

Khi tôi về, trời đất! Sài  Gòn giờ toàn bảng hiệu tiếng Anh, thương hiệu ngoại quốc, ngay cả quán  cà phê tí teo cũng toàn chữ đế quốc: Milk & Tea, take away, oolong  tea… Sài Gòn giờ thương hiệu nước ngoài nhiều như ở nước ngoài, từ cao  cấp cho đến thường thường bậc trung, thậm chí bình dân cũng đầy nhóc  luôn. Cao cấp nhất vẫn là: Mỹ, Anh, Canada, Úc, Pháp, Nhật… xoàng hơn  thì là Thái, Tàu.

Giới trẻ sài Gòn giờ tiếp  xúc với văn hóa phương tây nên phong cách sống cũng khá thoáng và cời mở  khác với lớp người lớn. Phong cách thịnh hành và thời thượng nhất có lẽ  đang theo phong trào Kpop của Hàn Quốc.

Sài Gòn cũng như nhiều  thành phố khác, giờ đại gia, nhà giàu mới rất nhiều, hình thành nên một  tầng lớp trung lưu mới, sống rất xa hoa, đua đòi và làm nhiều trò lố  bịch khi mà trình độ văn hóa và thẩm mỹ không phát triển tương ưng với  tiền bạc, nói cách khác là tiền bạc nhiều mà văn hóa thấp quá! Những nhà  giàu mới này, có một số nhờ sản xuất kinh doanh tự thân, còn lớp cực  giàu, triệu phú, tỷ phú...thì giàu là nhờ mua bán đất đai, cạp đất, biến  đất công hay tài sản công thành của riêng, chẳng thấy triệu phú hay tỷ  phú nào đi lên từ công nghệ hay kỹ thuật cao (high tech, Digital,  chip…).

Chuyện đất đai xứ mình giờ  cũng rất dễ sợ, nhà nhà tranh nhau, người người giành giật. Cha con từ  nhau, mẹ con đốt nhau, xử nhau, anh em chém nhau, quan lại cướp đất dân,  dân oan mất đất kêu oan quỳ lạy ở công đường, tự tử tại công đường… Giờ  đụng đến đất đai rất dễ bị giết, bị tù đày. Giá đất đai cũng lùng bùng  lỗ tai, toàn là tiền tỷ, chục tỷ…Đất đai của dân dù là nhà ở, mồ mả,  ruộng vườn, từ đường… nhưng đều có thể mất như chơi với mỹ từ quy hoạch.  Nhiều người sau quy hoạch tiền đền bù không đủ mua cục đất chọi chim.

Khi tôi về, chứng kiến  nhiều người bạn thuở ấu thời nghèo mạt rệp nhưng giờ thành đại gia. Một  trong những cách giàu mau nhất, có thể nói qua đêm đổi đời ấy là nhờ "Cổ  phần hóa”. Rất nhiều công ty quốc doanh vốn là tài sản nhà nước, tài  sản quốc gia nhưng sau khi cổ phần hóa thì trở thành tài sản cá nhân.  Không chỉ một mình giám đốc giàu mà cả gia đình anh em của giám đốc đều  giàu, dĩ nhiên là phải chia cổ phần cho những quan chức ở địa phương đó.

Tôi có người bạn là một  trong hai trăm người giàu nhất Việt Nam. Anh ta ngày xưa đi học không có  nổi chiếc xe đạp, khi ra trường xin vào làm một công ty đá granite dần  dần lên chức và sau khi cổ phần hóa công ty thì lập tức đổi đời. Tôi có  thể liệt kê thêm hàng loạt vụ đổi đời sau khi cổ phần hóa nhưng thôi,  đây chỉ là một bài ký nói cái cảm xúc của mình về những điều mắt thấy  tai nghe và tận thân chứng kiến chứ không phải bản báo cáo.

Tôi vào viện ung bứu thăm  vợ một người bạn, cảnh tượng diễn ra trước mắt thật thê thảm và kinh  hoàng, lớp lớp người nằm, ngồi chờ chực khắp các hành lang, thậm chí  tràn ra cả vỉa hè ngoài viện. Bệnh nhân các tỉnh thành phải đón xe lên  viện lúc bốn giờ sáng để lấy số thứ tự chờ khám. Không chỉ ở viện ung  bứu, hầu như các bệnh viện khác cũng đều quá tải như thế.

Vợ người bạn được bác sĩ  chẩn đoán ung thư vú và bác sĩ xếp lịch bốn tháng sau mới tới lượt mổ,  cũng trong ngày hôm ấy bác sĩ cho biết nếu mổ dịch vụ thì nộp tiền và mổ  ngay trong tuần, dĩ nhiên là mổ dịch vụ thì tốn tiền gấp nhiều lần. Bạn  tôi đồng ý, thế là vợ anh ta được mổ ngay trong tuần ấy.

Đồng tiền quả là có sức  mạnh vạn năng, giờ xứ mình hai chữ dịch vụ rất phổ cập và hữu hiệu: khám  dịch vụ, mổ dịch vụ, điều trị dịch vụ, nằm phòng dịch vụ, xếp hàng dịch  vụ, giấy tờ dịch vụ. Dịch vụ ở đây tức là đi tắt, chen ngang, chi tiền  nhiều để được xếp trên trước, dĩ nhiên là người giàu, tầng lớp giàu,  người nhiều tiền mới chịu nổi dịch vụ như thế!

Càng đi càng thấy và nghe  bao nhiêu chuyện thật chẳng biết nói sao trọn cái cảm xúc của mình,  những cảm xúc lộn xộn, lung tung và rối bời. Chỉ biết là mình khó có thể  tái hòa nhập, khó có thể sống được trong cái môi trường như thế này.

Tiểu Lục Thần Phong

Ất Lăng thành, 11/22